4 Communicatie Types in Zorgteams

‘Hou er nou maar over op’, dat zei mijn man Paul een paar maanden geleden toen ik de strijkbout niet kon vinden. Ik vond zijn suggestie om op zolder te kijken irritant. Ik vond het volkomen onlogisch om op zolder te kijken, ik strijk daar niet, zou niet weten waarom iemand de strijkbout op zolder zou brengen, dus hoezo?? ‘Ja, hou er nou maar over op’, was zijn reactie die mij nog bozer maakte.

Vreedzaam Communiceren

Types zoals Paul en mijzelf komen in elk team voor. We zijn verschillend, hebben verschillende behoeftes en reageren verschillend. In teams gebruik ik graag de basisbehoeftes van de determinatie theorie die iedereen heeft: Behoefte aan autonomie, verbinding en competentie. Ik voeg daar graag nog de behoefte aan veiligheid aan toe. Iedereen heeft deze behoeftes, maar iedereen heeft ze in een andere verhouding en dat maakt ons uniek.

Als je begrijpt dat mensen zoals Paul meer op zoek zijn naar veiligheid, terwijl mensen zoals ik bereid zijn om veiligheid op te offeren om persoonlijke ontwikkeling, oftewel competentie te krijgen. Onze primaire reactie in stress situaties is daardoor volkomen anders.

Volgens de theorie van Vreedzame Communicatie hebben we allemaal een Jackhals en een Giraffe in ons. De jackhals oordeelt, is cynisch en bang terwijl de Giraffe nieuwsgierig is, compassie heeft en moed. Je hebt ze beide nodig en het is goed om je bewust te zijn van wanneer je jackhals zijn kop opsteekt. Ik leer zorgmedewerkers om hun Giraffe vaardigheden meer in te zetten, ook als de Jackhals heel graag op de voorgrond wil treden.

In de teams die ik coach zie ik altijd grofweg 4 types als het gaat om behoeftes en manier van communiceren hierover.

Type 1: Hou er nou maar over op. Die zijn zich niet graag bewust van hun jackhals. Zodra ze merken dat ze iets niet accepteren, dan gaan ze met zichzelf onderhandelen, misschien ligt het wel aan mij, zal ik er maar niks over zeggen. Dat is het type dat als ze toch in de oefening hun jackhals ontdekken, zeggen dat het eigenlijk niet zo erg is, dat we het niet groter moeten maken dan het is. Hun verlangen is harmonie en zij zullen niet snel hun grens aangeven. Hierdoor zijn ze vaak onduidelijk in hun boodschap. Deze mensen verlangen naar harmonie en willen conflicten graag vermijden. Veiligheid is belangrijker dan wat dan ook.

Type 2: Als IK het niet doe. Dat is het type dat zich overal voor verantwoordelijk voelt. Dat verantwoordelijkheden oppakt omdat ze geloven dat alles wat zij zien, ook hun verantwoordelijkheid is. Zij kunnen het maar moeilijk verdragen als iets niet wordt opgepakt. ‘dan doe ik het wel’ hoor je ze vaak zeggen. Maar ook als iemand benoemt dat hij/zij iets niet kan accepteren, zijn zij de eerste die zich aangesproken voelen. Hun verlangen is dat anderen in actie komen. Hierdoor hebben ze zelf vaak geen rust. Juist doordat zij zoveel doen, komen anderen niet in actie. Hun verlangen is om controle te krijgen in alle chaos Angst: controle verlies en dat ze alles alleen moeten doen. Autonomie is belangrijk, maar door hun gedrag brengen ze die juist vaak in gevaar

Type 3: Kanniet ligt op het kerkhof. Dit type ziet altijd mogelijkheden en snapt niet als iemand het niet eens wil proberen. Zij laten hun jackhals makkelijk spreken en weten vaak goed wat ze willen. Zij geven hun grens aan en kunnen het moeilijk accepteren als iemand maar niet wil veranderen. Deze groep heeft geen moeite om duidelijk te zijn maar wel met luisteren naar de ander ipv nog duidelijker zeggen wat je wil. Hun verlangen is goed presteren en competent zijn en hun angst is niet goed genoeg te zijn

Type 4: Maakt mij niet uit… wat wil jij….. Dit type kan moeilijk keuzes maken en is dienstbaar. Is erg bezig met hoe ze anderen gelukkig kunnen maken. Het maakt wel uit, maar de ander plezieren is belangrijker. Dit type twijfelt aan haar eigen gevoelens en eigen kunnen en komt maar niet tot een keuze. Dit is ook het type dat zich makkelijk over laat halen en dan in de problemen komt in contact met weer anderen. Ook dit type verlangt naar harmonie en weten wat ze wil. Zij vinden hun eigen jackhals ingewikkeld en zijn meer bezig met de jackhals van de ander, weten wat mensen van ze verlangen zodat ze daaraan kunnen voldoen Hun verlangen is contact en zij zijn bang voor afwijzing.

Er zijn vast nog meer types te onderscheiden, maar deze kom ik het vaakst tegen in zorgteams.

Herkenbaar?

Iedereen herkent ze allemaal, maar waarschijnlijk heeft één manier je voorkeur en ben je allergisch voor de ander. Dat doe je in 95% van de situaties onbewust. Je kunt je voorstellen dat in elk team er verschillende types zijn en dat het onvermijdelijk is dat ook jouw kinderen zich ontwikkelen als één van deze types. Wie prestatiegericht is opgevoed, zal onbewust dit doorgeven aan zijn kinderen. Die voelen haarfijn aan dat je supertrots bent op prestaties en zullen zich daarop gaan richten. Dat is niet te vermijden.

Ik denk dat ik ooit als kind heel conflict vermijdend was. Ik durfde niet veel zelf te doen, maar mijn vader drong aan dat als ik een ijsje wou, ik hem echt zelf moest bestellen, anders geen ijsje. Of als ik ergens aan mee wou doen, ik mezelf naar voren moest schuiven, een ander ging het niet doen. Ik heb daardoor veel angsten overwonnen. Ik vind het oprecht vervelend als ik zie dan anderen nu hun angst serieus nemen. Dat triggert iets bij mij. En dat ligt aan mij. Eigenlijk zou ik dat ook willen kunnen natuurlijk.

Als je wil weten welk type bij jou dominant is, dan kun je jezelf afvragen: wat vind ik belangrijker? Zelf kiezen of verbinding? Verbinding of groei? Groei of veiligheid? Dat is voor iedereen anders en mogelijk ook in verschillende situaties verschillend. Toch weet ik dat ik in hoge stress liever competent ben dan verbinding heb. En ik weet dat dat niet voor iedereen geldt.

Conflicten tussen types

Dat conflictvermijders en Kanniet ligt op het kerkhof types met elkaar in conflict komen is logisch. Type 1 snapt namelijk niet dat je steeds alles moet benoemen en nadruk moet leggen op wat er fout gaat, terwijl type 3 niet snapt dat je situaties maar laat bestaan terwijl je er allang iets aan had kunnen doen. Uiteindelijk is het als een rode vlag op een stier als iemand tegen mij zegt ‘hou er nou maar over op’. Ik kan er dan helemaal niet meer over ophouden en ga dan juist met mijn vinger in die zere wond wroeten. Alsof ik wil zeggen: jij hebt hier een wond, zie je dat niet zelf?? Wil jij jezelf niet ontwikkelen?? Ik snap daar niks van, terwijl hij niet snapt waarom ik steeds zo moeilijk doe.

Wat ik zo gaaf vind, als ik met zorgteams werk is wanneer zij elkaars valkuil gaan zien en ook accepteren. Er is dan respect voor elkaar en iedereen kan meer vanuit hun Giraffe communiceren wat het gezamenlijk bereiken van je doelen ten goede komt. Zo waardevol om een team waar veel gedoe is, weer met humor in verbinding met elkaar te kunnen brengen!

Ondertussen is er een nieuwe strijkbout gekocht want na deze discussie had niemand meer zin of tijd om te gaan zoeken. Wij zijn ook work in progress

Weet jij al wat jouw valkuil is?

Doe een workshop Vreedzame communicatie voor zorgteams en ik laat je zien welke neiging jullie hebben in rust en in stresssituaties en hoe je elkaar kan ondersteunen in plaats van saboteren